SAMDI HANN MÖRG LEIKRIT? JÁ, UM TVÖHUNDRUÐ STYKKI

Það er mikill ærlslaleikur í gangi á Sigló þessa dagana sem er alveg á við tvo, allavega Tvo þjóna. Generalprufa á Tveggja þjóni í kvöld og þá náttúrulega frums á morgun kl.20. Miðasala á sýningar helgarinnar hafin í síma 8631706. Örfáir miðar lausir á frums á föstudag 22. febrúar. Sala hafin á laugardagssýninguna en þar verður einnig boðið uppá mat og svo verður tjúttað að lokinni sýningu. Samkvæmt venju þá kemur leikskráin út á frumsýningar dag en þangað til er um að gera að byrja að hita upp fyrir Tveggja þjón og hér kemur grein eftir Kómedíuleikarann um höfund leiksins.

Höfundur ærslaleiksins Tveggja þjónn hét fullu nafni Carlo Osvaldo Goldoni og fæddist í Feneyjum 25. febrúar árið 1707.  Carlo Coldoni er án efa meðal fremstu leikskálda Evrópu og er mesti leikritahöfundur Ítalíu ásamt Luigi Pirandello. Goldoni var fjölhæfur rithöfundur hann samdi ljóð og óperur en þó fyrst og fremst leikrit. Afköst hans eru með ólíkindum en hann sendi frá sér hátt í tvö hundruð leikrit, óperur og önnur leikhúsverk. Goldoni ritaði ævisögu sína en fátt er víst á henni að græða þar sem hann fer víst allfrjálslega með staðreyndir og mætti kannski flokka ævisagnaritið frekar með leikverkum hans. Hér verður ekki tekið nema eitt atriði úr sögu hans. Í ritinu segir hann að afi sinn, Carlo Alessandro, hafi verið sá sem kynnti hann fyrir leikhúsinu. En þar stranda spekingar og fræðimenn því einn hægur er á að þessari fullyrðingu skáldsins Alessandro afi andaðist nefnilega fjórum árum áður en nafni hans Goldoni fæddist. Hugurinn er hins vegar fallegur og oft þarf að skálda í eyðurnar til að poppa sögurnar upp. Hinsvegar er það víst að Goldoni heillaðist snemma að leikhúsinu og á skólaárunum var hann þegar byrjaður að fást við skriftir og samdi þá mest ljóð. Goldoni var í laganámi og leit allt út fyrir að í því starfi mundi hann til framtíðar. Hugurinn var hins vegar í leikhúsinu og loks varð lífsstarf hans þar. Árið 1733 var fyrsta leikverk Goldonis frumsýnt. Leikurinn sem er harmleikur heitir Amalasunta og hlaut afhroð gagnrýnenda. Goldoni virtist rýnendum sammála því eftir frumsýningu brenndi hann handrit leiksins á báli. Skáldið gafst þó ekki upp og ári síðar, 1734, var annað verk frumsýnt tragíkómedían Belisario, og nú gekk allt betur. Kómíski tónninn var sleginn og nú var hafist handa við að semja gamanleiki. Goldoni var aðdándi skáldsins Moliére og hafði einnig unun af hinu sérstaka leikformi Commedia dell’Arte sem hafði þá notið fádæma vinsælda frá miðri sextándu öld. Þetta leikform sem gert er grein fyrir á öðrum stað hér í leikskránni byggir á ákveðnum persónum sem áttu sér jafnan fyrirmynd í samfélaginu. Ekkert eiginlegt handrit var notað heldur aðeins beinagrind af leikverki stutt lýsing á atburðarásinni en Goldoni ritaði hinsvegar fullsmíðað handrit og notaðist við persónur úr forminu og leikstílinn. Sama hafði átrúnaðargoð hans Moliére gert með góðum árangri. Fyrsta verk Goldonis í Kómedíuandanum sem sló í gegn er The Man of the World sem var frumfluttur árið 1738. Síðan kom hver gamanleikurinn á fætur öðrum. Loks árið 1745 kom einn alvinsælasti leikur Goldonis fram á sjónarsviðið. Il servitore di due padroni eða The Servant of Two Masters eða einfaldlega Tveggja þjónn. Þessi leikur ber skýr merki Kómedíuformsins og hefur verið sýndur við fádæma vinsældir allar götur síðan. Fyrsta uppfærsla á Tveggja þjónn hér á landi sem vitað er um er á Herranótt árið 1937. Tæpum þrjátíu árum síðar sýndi Leikfélag Reykjavíkur leikinn með Brynjólfi Jóhannessyni og Arnari Jónssyni í aðalhlutverkum.   Árið 1757 kom leikskáldið Carlo Gozzi fram með ákveðna gagnrýni á Goldoni og verk hans og náði hún fljótlega eyrum landsmanna. Fór svo loks að Goldoni ákvað að færa sig um set og flutti til Frakklands árið 1761. Hann settist að í París og stjórnaði m.a. leikhúsinu Theatre Italien. Goldoni snéri ekki aftur til hamalandsins og ritaði þar að auki öll sín verk á frönsku eftir þetta. Árið 1771 samdi hann leikinn Le Borru bienfaisant, í tilefni af brúðkaupi Louis XVI og Marie Antionette. Hinar umdeildu ævinminningar sínar sem voru nefndar hér í upphafi voru einnig gefnar út á frönsku árið 1787 og heitir verkið einfaldlega Mémoires. Goldoni naut talsverðar vinsældir í Frakklandi og þegar hann ákvað að leggjast í helgan stein veitti konungurinn honum eftirlaun frá ríkinu. Þegar franska byltinginn braust út var hann hinsvegar máður af eftirlaunalista konungs. Degi eftir andlát skáldsins var hinsvegar ákveðið að hann færi aftur á eftirlaun og hlaut þá ekkja skáldsins aurana. Carlo Goldoni andaðist 6. febrúar árið 1793. Nafn Goldonis lifir enn í leikhúsheiminum og á síðasta ári, 2007, á 300 ára fæðingarafmæli skáldsins var margt gert af því tilefni. Leikurinn Tveggja þjónn var víða leikinn og einnig var gefið út sérstakt frímerki í minningu skáldsins. Einnig má geta þess að fæðingarbæ skáldsins heldur minningu hans hátt á lofti. Í bænum er m.a. stór stytta af skáldinu og í æskuhúsi hans er rekið sérstakt listasafn þar sem hans er sérstaklega getið. Að lokum má geta þess að í Feneyjum er leikhús nefnt eftir Goldoni, Teatro Carlo Goldoni.

Forsíða hinnar skraut- og skáldlegu ævisögu Goldoni.